De 'Groene Wissel' - Klimaatfinanciering mobiliseren voor maximale wereldwijde impact
Opmerking: Dit is het eerste deel in een meerdelige serie over de invloed van kunstmatige intelligentie op klimaatverandering.
Ondanks het dominante verhaal over de snelle en wijdverspreide toepassing van kunstmatige intelligentie (AI), zijn datacenters momenteel niet de grootste verbruikers van stroom in de Verenigde Staten of zelfs in het grootste deel van de wereld. Vandaag de dag verbruiken elektrische voertuigen, verwarming en airconditioning en zware industrie wereldwijd evenveel of meer stroom dan datacenters.[1]
Energieverbruik en AI-groei
Hoewel er een gedocumenteerde correlatie is tussen het gebruik van AI en energieschaarste, zijn datacenters volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) in grote economieën als China, de Europese Unie en de Verenigde Staten tegenwoordig slechts goed voor ruwweg twee tot vier procent van het totale elektriciteitsverbruik.[2] (Geografische spreiding binnen soevereine grenzen is een voor de hand liggende factor in deze berekening. Meer dan 20% van het totale elektriciteitsverbruik in Ierland is bijvoorbeeld afkomstig van datacenters.[3])
Schaarste van hulpbronnen
Het energieverbruik lijkt niet af te nemen. Afgelopen herfst zei Dominion Energy (NYSE: D) dat het stroom rantsoeneerde voor sommige nieuwe datacenters in het noorden van Virginia, 's werelds grootste datacentermarkt, terwijl tegelijkertijd American Electric Power (NASDAQ:AEP) heeft verklaard dat er "drie New York Cities ter waarde van datacenters wachten om te worden aangesloten op het net na 2028."[4]
Terwijl de vraag naar datacenters blijft stijgen door de toepassing van AI, zullen tekorten aan stroom, water en onroerend goed in toenemende mate dicteren waar en wanneer nieuwe datacenters kunnen worden gebouwd. Opkomende economieën die strijden om marktaandeel in datacenters zullen op hun beurt moeite hebben om de geïndustrialiseerde economieën bij te houden, die gemakkelijker toegang hebben tot groene energie en veel goedkoop kapitaal.
Voortdurende investeringen in onderzoek en ontwikkeling (R&D)
Hoewel voortdurende investeringen in onderzoek en ontwikkeling zullen leiden tot energie-efficiëntere datacenterproducten[5], zal op wereldschaal de vooruitgang in verband met groene investeringen in geïndustrialiseerde landen waarschijnlijk teniet worden gedaan door de voortdurende afhankelijkheid van ontwikkelingslanden van fossiele brandstoffen.[6] (Dit is niet strikt een kwestie van 'ontwikkelingseconomieën': De verleiding om uit opportunisme goedkope en vuile energie te verbruiken, blijkt onweerstaanbaar in het licht van de energieschaarste in de Verenigde Staten.)[7]
Om meetbare vooruitgang te boeken in de strijd tegen klimaatverandering, moeten we iets doen aan de manier waarop kapitaal naar projecten in ontwikkelingslanden vloeit.
De noodzaak van een nieuw financieel instrument
De dynamiek van de vrije markt suggereert dat nieuwe kapitaalinvesteringen zullen vloeien naar de meest efficiënte oplossing met het hoogste rendement op investering (ROI). De uitdaging hier is echter dat de ROI op het behoud van schaarse hulpbronnen in geen enkele gebruikelijke zin kwantificeerbaar is. (Wat is de monetaire waarde van wereldwijd verminderde uitstoot van broeikasgassen? Hint: het is onbetaalbaar. Wat is de impact van een aanhoudende natteboltemperatuur boven de 35 graden Celsius gedurende een langere periode?[8] Hint: Het kan fataal zijn).
Bovendien helpen wereldwijd lagere kapitaalkosten opkomende economieën niet, waar de kapitaalkosten twee keer zo hoog kunnen zijn door distributieproblemen, politieke risico's en regelgevingskwesties.[9]
Wanneer markten niet efficiënt werken, neemt creativiteit het over. Enter Akash Deep, faculteitsvoorzitter van het executive programma Infrastructure in a Market Economy en faculteitsco-voorzitter van het executive programma International Finance Corporation aan de Harvard Kennedy School.
Deep's "Green Swap" concept is een potentieel revolutionair idee in kapitaalmarkten waarbij koolstofkredieten (die verhandelbaar zijn op internationale markten) worden doorgegeven aan wereldwijde investeerders met diepere zakken die op hun beurt investeren in opkomende economieën om "de marginale kosten te financieren die gepaard gaan met het omzetten van vuile energieprojecten in schone"[10].
De kern van de zaak is deze tegenstrijdige dynamiek: Investeringen in ontwikkeling zijn bedoeld om lokale groei te stimuleren, ongeacht negatieve externe effecten, terwijl klimaatinvesteringen streven naar ROI uit groene groei en het verminderen van de schade die gepaard gaat met fossiele brandstoffen op wereldwijde schaal.
"De afweging tussen het mogelijk maken van ontwikkeling en het beperken van de gevolgen voor het klimaat heeft geleid tot uiteenlopende beleidsdoelstellingen en aanzienlijke belemmeringen voor het mobiliseren van klimaatfinanciering. Toch zijn investeringen in infrastructuur nauw met elkaar verbonden. Geavanceerde economieën eisen in toenemende mate dat alle infrastructuurinvesteringen klimaatvriendelijk zijn; [opkomende markten en zich ontwikkelende economieën] EMDE's geven er de voorkeur aan om eerst de positieve externe effecten van infrastructuur voor ontwikkeling te benutten en de afrekening van de negatieve klimaatimpact door te schuiven naar anderen of naar een latere fase in hun ontwikkelingstraject. Diplomatieke inspanningen en beleidsinitiatieven om deze twee doelstellingen met elkaar te verzoenen, hebben weinig succes gehad. Ontwikkelingsfinancieringsinstellingen (DFI's), die tussen de klimaatprioriteiten van donorlanden en de ontwikkelingsprioriteiten van ontvangende landen in staan, zijn vaak de dupe van deze afweging."[11]
Deep et al. vervolgen: "De Green Swap slaat een brug tussen ontwikkelings- en klimaatdoelstellingen en creëert een schaalbaar financieringskader voor investeringen in duurzame infrastructuur.
De ontkoppeling van deze twee economische drijfveren kan de kapitaalstroom corrigeren voor een maximaal voordeel, zodat projecten, in theorie althans, vlot kunnen worden uitgevoerd zonder de verklaarde en onderling overeengekomen klimaatdoelstellingen in gevaar te brengen.
Als we bedenken dat het tientallen jaren duurt voordat nieuwe investeringen in vuile energie zijn terugverdiend, hebben we het recht om een gevoel van urgentie te voelen als het gaat om het veiligstellen van groene stroom voor datacenters wereldwijd. Aangezien veel EMDE-landen agressieve tijdschema's volgen voor soevereine AI (de codificatie van AI-modellen en middelen op basis van nationale identiteit, taal en cultuur), is de noodzaak om klimaatinvesteringen te stimuleren nu belangrijker dan ooit.[12]
Ervoor zorgen dat wereldwijde investeerders gemotiveerd zijn om groene projecten te financieren wanneer lokale overheden geen levensvatbare groene alternatieven hebben (of geen die financieel aantrekkelijk of haalbaar zijn), kan de sleutel zijn tot een nieuw evenwicht in de klimaatfinanciering voor maximaal wereldwijd voordeel.
Trefwoorden: Green Swap, klimaatfinanciering, energiecrisis, schone energie, groene energie, vuile energie, klimaatcrisis, wetgeving, regelgeving, natteboltemperatuur, extreme hitte-luchtvochtigheidgebeurtenis, blootstelling bevolking, kunstmatige intelligentie, datacenter, energietekort, schaarse hulpbronnen.
[1] "Nvidia CEO Zegt dat energiebesparende optische chiptechnologie moet wachten op breder gebruik" - https://www.reuters.com/technology/nvidia-ceo-says-power-saving-optical-chip-tech-will-need-wait-wider-use-2025-03-19/.
[2] "Greening Global Finance." Harvard Magazine, (mei-juni 2025), 9-10. Opgehaald op 13 mei 2025 - https://www.harvardmagazine.com/2025/05/harvard-capital-investments-green-energy
[3] "AI heeft zoveel stroom nodig dat oude kolencentrales blijven bestaan" - https://news.bloomberglaw.com/esg/ai-needs-so-much-power-that-old-coal-plants-are-sticking-around.
[4] "Toename van extreme hitte-vochtigheidsdagen brengt toekomstige bevolking in China in gevaar" - https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/ac69fc
[5] "Greening Global Finance." Harvard Magazine, (mei-juni 2025), 9-10. Opgehaald op 13 mei 2025 - https://www.harvardmagazine.com/2025/05/harvard-capital-investments-green-energy
[8] "Wat is 'soevereine AI' en waarom is het concept zo aantrekkelijk (en beladen)?" - https://www.weforum.org/stories/2024/11/what-is-sovereign-ai-and-why-is-the-concept-so-appealing-and-fraught/.
[9] "'Drie steden in New York' aan stroom: AI Stressing the Grid" - https://www.wsj.com/business/energy-oil/ai-data-center-boom-spurs-race-to-find-power-87cf39dd.
[10] "Wat de hausse van datacenters en AI zou kunnen betekenen voor de energiesector" -https://www.iea.org/commentaries/what-the-data-centre-and-ai-boom-could-mean-for-the-energy-sector.
[11] Ibid.
[12] Ibid.
Bronnen:
Chen, H., He, W., Sun, J., & Chen, L. (2022, mei 19). "Increases of Extreme Heat-humidity Days Endanger Future Populations Living in China." Environmental Research Letters. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/ac69fc.
Deep, A., Lee, H., Tahir, W., & Doyle, J. (2025, februari). "De Groene Wissel: Disentangling Climate and Development Impact to Mobilize Climate Finance." Belfer Center for Science and International Affairs. http://www.belfercenter.org.
Hausfather, Z. (2021, oktober 11). "Explainer: How "Shared Socioeconomic Pathways" Explore Future Climate Change." Carbon Brief. https://www.carbonbrief.org/explainer-how-shared-socioeconomic-pathways-explore-future-climate-change/.
Hiller, J. (2024, 28 september). "Drie steden in New York aan stroom: AI is Stressing the Grid." The Wall Street Journal. Opgehaald op 13 mei 2025 van https://www.wsj.com/business/energy-oil/ai-data-center-boom-spurs-race-to-find-power-87cf39dd.
Kishan, S., & Saul, J. (2024, 25 januari). "AI heeft zoveel stroom nodig dat oude kolencentrales het loodje leggen." Bloomberg Law. Opgehaald op 13 mei 2025 van https://news.bloomberglaw.com/esg/ai-needs-so-much-power-that-old-coal-plants-are-sticking-around.
Leitzing, J. (2024, 13 november). "Wat is 'Sovereign AI' en waarom is het zo aantrekkelijk?" World Economic Forum. https://www.weforum.org/stories/2024/11/what-is-sovereign-ai-and-why-is-the-concept-so-appealing-and-fraught/.
Nellis, S. (2025, 19 maart). "Nvidia CEO Zegt dat energiebesparende optische chiptechnologie moet wachten op breder gebruik." Reuters. Opgehaald op 13 mei 2025 van https://www.reuters.com/technology/nvidia-ceo-says-power-saving-optical-chip-tech-will-need-wait-wider-use-2025-03-19/.
Shaw, J. (2025, mei). "Greening Global Finance." Harvard Magazine, (mei-juni 2025), 9-10. Opgehaald op 13 mei 2025 van https://www.harvardmagazine.com/2025/05/harvard-capital-investments-green-energy.
Spencer, T., & Singh, S. (2024, oktober 10). "Wat de datacenter- en Ai-boom zou kunnen betekenen voor de energiesector." The International Energy Agency. https://www.iea.org/commentaries/what-the-data-centre-and-ai-boom-could-mean-for-the-energy-sector.
